ผลงานเด่น

“บรรจง พรมวิเศษ”

แก้หนี้-จัดการแหล่งน้ำชุมชน

นายบรรจง พรมวิเศษ อายุ 63 ปี จบการศึกษา กศน. วุฒิ ม. 6 ผู้นำชุมชน ต.ดงขี้เหล็ก อ.เมือง จ.ปราจีนบุรี ได้ร่วมกับชุมชนพัฒนาหมู่บ้านมานานกว่า 40 ปี เพื่อจัดการปัญหาตามแนวทางชุมชนเข้มแข็ง โดยบริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) นำเสนอชื่อเข้าคัดสรรเป็น“ปราชญ์ชาวบ้านต้นแบบสัมมาชีพ” เนื่องจากมีผลงานสำคัญบ่งชี้ความสำเร็จใน 2 เรื่องใหญ่ คือ การแก้ปัญหาหนี้นอกระบบ และการจัดการแหล่งน้ำของชุมชน

ผลงานการจัดการหนี้ชุมชนนั้น ใช้หลักของกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตบ้านขอนขว้าง ซึ่งกรมการพัฒนาชุมชนส่งเสริมให้จัดตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2524 และนายบรรจง เข้าเป็นกรรมการกลุ่มเมื่อ พ.ศ. 2527  แล้วริเริ่มแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนและหนี้นอกระบบ ด้วยตามกลไกบทบาทของกลุ่มออมทรัพย์ฯ  พร้อมทำความเข้าใจสมาชิกผู้ก่อหนี้ให้เข้าใจต่อปัญหาและให้ความร่วมมือการแก้ไขปัญหา ซึ่งเป็น Financial literacy by community organizations รวมทั้งได้ส่งเสริมสมาชิกให้เกิดการออม ขณะที่ พ.ศ. 2547 เริ่มนำชุมชนจัดทำแผนแม่บทชุมชน และส่งเสริมอาชีพเศรษฐกิจชุมชนประกอบกิจการปลูกไม้ดอก ไม้ประดับ

กลุ่มออมทรัพย์ฯ สะสมความสำเร็จการบริหารจัดการหนี้นอกระบบตั้งแต่ พ.ศ. 2527-2562 โดยสามารถแก้หนี้ให้สมาชิกได้จำนวน 300 ราย คิดเป็นเงิน 30 ล้านบาท พร้อมปรับภาระรุงรังของกลุ่มออมทรัพย์ฯ ให้มีการบริหารจัดการที่เป็นระบบขึ้น และขยายบริการเป็น “กองทุน” เช่น กองทุนกู้ยืมเพื่อที่ดินทำกิน กองทุนกู้ยืมเพื่อที่อยู่อาศัย กองทุนกู้ยืมเพื่อการศึกษา กองทุนกู้ยืมเพื่อการจัดการน้ำการเกษตร และ จัดตั้งโรงเรียนกลุ่มออมทรัพย์บ้านขอนขว้าง ในปัจจุบัน กลุ่มออมทรัพย์ฯ มีสมาชิก 9,541 คน ครอบคลุม 14 หมู่บ้าน มีเงินทุนหมุนเวียนสะสมเมื่อ พ.ศ. 2564 จำนวน 600 ล้านบาท

สำหรับในเรื่องการจัดการน้ำ เนื่องจากพื้นที่ ต.ดงขี้เหล็ก เป็นพื้นที่การเกษตรไม้ดอก ไม้ประดับ จึงมีการใช้น้ำเพื่อการดังกล่าวมาก และต้องการน้ำที่มีคุณภาพที่เหมาะสม กลุ่มออมทรัพย์ฯ จึงมีการจัดทำแผนบริหารจัดการน้ำ โดยมีการสำรวจข้อมูลทรัพยากรน้ำ ตามสาระสำคัญของการจัดทำแผนแม่บทชุมชน มีการพิจารณาถึงคุณภาพความเค็ม ความกร่อย น้ำเสีย และน้ำท่วม ไปพร้อมๆ กับการจัดการเรื่องน้ำแล้ง

รวมทั้งมีการประสานความร่วมมือกับภาครัฐเพื่อจัดการเรื่องอ่างเก็บน้ำ แก้มลิง ฟื้นฟูอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ การดูแลป่าไม้ การทำเส้นทางน้ำสาขา ระบบคลิงดักน้ำหลาก ขุดสระประจำแปลงเกษตรของแต่ละครอบครัว ทำเขื่อนใต้ดิน เป็นต้น อีกทั้งประสานความร่วมมือกับ ปตท. เพื่อพัฒนาการผลิตก๊าซชีวภาพใช้เป็นพลังงานของชุมชน

สิ่งสำคัญคือ นายบรรจงและคณะ ได้นำภูมิปัญญาท้องถิ่นเรื่องการสร้างเขื่อนใต้ดิน (แคบ) แทนที่จะเป็นสระ (กว้าง-น้ำระเหย) ซึ่งกลุ่มออมทรัพย์ฯ จัดบริการเงินกู้เพื่อการนี้โดยตรง เพื่อต้องการให้มีน้ำเพียงพอต่อการปลูกไม้ดอก ไม้ประดับ ซึ่งเป็นเศรษฐกิจของชุมชน

การสร้างพื้นที่ใต้ดินให้รองรับน้ำไว้ใช้นั้น เป็นการขุดบ่อลึกประมาณ 8 เมตร มีการทำสะดือกว้าง 4 x 4 เมตรที่ก้นสระ ลึก 5 เมตร สร้างประมาณ 200 แห่ง โดยชาวบ้าน ต.ดงขี้เหล็ก ภูมิใจในการสร้างเป็นผลงานนวัตกรรม และด้วยผลงานนี้ จนปัจจุบันไม่มีปัญหาเรื่องการขาดแคลนน้ำเพื่อการผลิตไม้ดอก ไม้ประดับ และเป็นแหล่งผลิตสมุนไพรส่งให้กับโรงพยาบาลอภัยภูเบศร์

ติดตามมูลนิธิสัมมาชีพได้ที่

https://www.facebook.com/sammachiv

https://www.facebook.com/chumchonmeedee

https://www.youtube.com/user/RightLivelihoods

https://www.instagram.com/sammachiv/